Muzej Srpske pravoslavne crkve u zgradi je Patrijaršije, nadomak tvrdjave Kalemegdan i veoma je značajan ne samo za srpski narod već i za brojne posetioce Beograda koji na jednom mestu u miru mogu da upoznaju bogatstvo duhovnog blaga Srbije. Piše Ljiljana Sindjelić Nikolić.

Nedavno je upravi Muzeja stiglo pismo iz Nemačke od adokvata koji piše da njegov klijent oficir u Hitlerovoj armiji u drugom svetskom ratu želi da vrati odnešenu ikonu iz muzeja. Posle okupacije Beograda,zgrada Patrijaršije je služila kao kasarna a veliki deo nameštaja, biblioteke, arhive, novca i ostale dragocenosti bili su opljačkani. Nemački oficir, koji je prevalio osamdesetu, navodi advokat u pismu, sada želi da vrati ikonu koju je tada odneo, jer kako istiće ne može da bude miran ako to ne uradi. Potez vredan pažnje.

Istorija beleži a narod kroz čuvanja vrednosti u mezejima pamti svoja dela iz prošlosti I odredjuju njegovo bitisanje. Muzej SPC je jedna od najstarijih ustanova u Srbiji, a u širem okvirima posmatrano, zabeleženo je da je još Sveti Sava prvi srpski arhiepiskop ustrojio riznicu kao značajan deo crkvene institucije koju vredi čuvati za potomstvo. Upravo je on to i radio, a zatim su po manastirima i crkvama to nastavili njegovi naslednici, sklanjajući vredne predmete od razno raznih zavojevača. Ideja o jedinstvenom muzeju gde bi se čuvali vredni predmeti pominje se tek u 19 veku, tačnije 1851. godine, kada je Srpski patrijarh Josif Rajačić tražio na konferenciji u Beču da se odobri osnivanje Srpskog narodnog muzeja. Ovaj zahtev nije usvojen, pa je sedam godina kasnije u prostorijama Beogradske mitropolije otvorena izložba vrednih ikona i umetničkih slika. Tako su izlgledali prvi koraci ove danas značajne muzejske institucije koja je uvek bila refleksija društveno političkih prilika u zemlji. U burnim vremenima u muzej su sa kriznih područja gde žive Srbi donošene dragocenosti kako bi se sačuvale od propasti a kada bi zavladao mir na tim područjima te dragocenosti su vraćane na ishodišta gde su ponikla. Zato u Muzeju kažu "kada imaju puno eksponata našem narodu je jako teško".

Osnovni fond Muzeja čine ikone, crkveni tekstil, metalni liturgijski predmeti, rukopisne i štampane bogoslužbene knjige, portreti, grafike idr. Medju istaknutijim eksponatima su Plaštanica kralja Milutina iz 13.og veka, odora kneza Lazara nastala pre kosovske bitke 1389. godine, materijal ove odore potiče iz italijanskog grada Luke, ona je ukrašena utkanim propetim lavovima a sačuvano je i jedno dugme na kome je heraldički znak: šlem sa volujskim rogovima koji se inače sreće na novcu i pečatu kneza Lazara. U Muzeju su brojne ikone medju kojima su značajne celine ikone kritskih zografa raznih perioda, dela ruskih zografa, kao i ikone grčkog porekla koje su nekada pripadale kapeli Svetog Save u Carigrau. U arhivskom fondu su i mnogobrojna originalna pisma srpskih patrijarha, episkopa, sveštenika, vladara.

Na žalost, uništavanje pravoslavnih svetinja na Kosovu i Metohiji dešava se i danas. Prema podacima iz Muzeja na području 10 episkopija u hrvatskoj i pet u Bosni tokom sukoba je stradalo ili delimično uništeno 797 crkava i crkvenih zdanja a ako se tome doda i preko stotinu na Kosovu i Metohiji brojka uništenih pravoslavnih svetinja dostiže skoro hiljadu, što je ravno nacionalnoj katastrofi.